Promovendus Universiteit Leiden: "Ritme van afgifte corticosteroïden beïnvloedt stressreactie"

[Nederlandstalige Nieuwsmedia]

"Als je lichaam met vaste regelmaat cortisol vrijmaakt, kan het beter tegen stress." Dat stelt promovendus Angela Sarabdjitsingh. Zij onderzocht het ritme waarmee ratten corticosteron - vergelijkbaar met het menselijke stresshormoon cortisol aanmaken. Ratten gaan aanzienlijk slechter om met stress als het patroon van corticosteronafgifte verandert.

Een onregelmatig afgiftepatroon is een kenmerk van chronische stress en stressgerelateerde ziekten. Deze kunnen mogelijk aangepakt worden door het ritme bij te stellen. Sarabdjitsingh is verbonden aan de Leidse onderzoeksgroep Medische Farmacologie van Leids Akademiehoogleraar Ron de Kloet, die onderzoek doet naar stress, hormonen en het brein. Ze hoopt 1 juli te promoveren.

Afgeplatte patronen
Het hormoon cortisol moet andere eiwitten in lichaam en brein aan het werk zetten om goed op stress te kunnen reageren. Maar Sarabdjitsingh ontdekte dat belangrijke genen minder werden geactiveerd zodra het lichaam werd blootgesteld aan afgeplatte corticosteronpatronen. Bij een afgevlakt ritme zijn er geen losse pulsen meer herkenbaar, ze gaan dus niet meer met een uurlijks ritme omhoog en omlaag. Dat is interessant omdat ziekten als depressie juist gekenmerkt worden door een afvlakkend ritme in de cortisolafgifte. Door met medicijnen het ritme aan te passen, kunnen dergelijke ziekten mogelijk behandeld worden.

Stresshormoon cortisol
De bijnier geeft elk uur het stresshormoon cortisol (bij de rat corticosteron) af. Ziekte of veroudering kan dit uurlijkse ritme echter flink verstoren. Als gevolg daarvan reageert het lichaam minder goed op stress en drukte. Sarabdjitsingh onderzocht hoe het ritme de stressreactie en de veerkracht van de hormonale en gedragsmatige stressreactie beïnvloedt. Daarnaast bekeek ze of het patroon de weefsels verandert waar het stresshormoon op inwerkt.

Cruciaal eiwit
Niet alleen vond Sarabdjitsingh dat het ritme van afgifte van corticosteron cruciaal is voor een goede hormonale en gedragsmatige stressreactie, ze ontdekte ook welk eiwit vooral te lijden heeft onder een verstoord ritme: de Glucocorticoïd receptor (GR). Dit eiwit zou dus uitstekend als doelwit kunnen dienen voor therapie voor stress en stressgerelateerde ziekten. De betekenis van deze kortdurende fluctuaties in stressresponsiviteit voor emotie en cognitie wordt nu verder onderzocht.

Mozaïek
Angela Sarabdjitsingh combineerde als eerste een aantal geavanceerde technieken waarmee ze deze resultaten heeft kunnen verkrijgen. Deze methoden worden nu ook door andere onderzoeksgroepen gebruikt om het onderwerp verder uit te diepen. Zij deed haar unieke onderzoek met een subsidie uit het NWO-programma Mozaïek die ze in 2005 kreeg. Mozaïek is een subsidieprogramma voor allochtone studenten. Haar onderzoek wordt voorlopig gefinancierd vanuit het Akademiehoogleraarschap van De Kloet voor verder onderzoek naar het cellulaire mechanisme van corticosteronpulsen in de amygdala, in samenwerking met de groep van prof.dr. Marian Joëls van het UMC Utrecht.